Statyczne pola i metody

Zauważyliście, że możemy wywoływać niektóre metody czy też pola z obiektów bez tworzenia ich instancji. Na przykład mamy dostęp do metody Object.is() albo Array.from(). Są to metody statyczne, które możemy wywołać od razu przez nazwę klasy, nie potrzebujemy do tego tworzyć instancji klasy.

Metody statyczne w JavaScript

Stworzymy sobie klasę Utils, która posłuży nam do tworzenia metod statycznych:

class Utils {
  static magicNumber() {
    return 42;
  }

  foo() {
  }
}

console.log(Utils.magicNumber()); // 42

W tym przykładzie mamy klasę Utils, która ma zdefiniowaną metodę magicNumber. Metoda ta poprzedzona jest słowem kluczowym static. Dzięki temu możemy wywołać metodę używając tylko nazwy klasy. Zauważcie, że nie musieliśmy tutaj tworzyć instancji klasy Utils przez new Utils() tylko od razu
przez nazwę klasy możemy wywołać metodę.

Oznacza to, że metody statyczne tworzone są w klasie, nie w prototypie tej klasy, który potem służy do tworzenia kolejnych obiektów:

console.dir(Utils);
 Utils()
	arguments: null
	caller: null
	length: 0
	magicNumber: ƒ magicNumber()
	name: "Utils"
	prototype:
		constructor: ƒ Utils()
		foo: ƒ foo()

Gdy wypiszemy nazwę klasy przez console.dir zobaczymy, że bezpośrednio w klasie znajduje się metoda magicNumber. Natomiast zwykła metoda foo, która istnieje w tej klasie jest dopiero we właściwości prototype. Oznacza to, że do metody foo możemy odwołać się dopiero przez stworzenie obiektu
tej klasy, czyli wywołania jej z konstruktorem za pomocą słówka new.

This w metodzie statycznej

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby tworzyć metody statyczne także w klasach, z których tworzymy instancje obiektów:

class Car {
  constructor(model) {
    this.model = model;
  }

  static info() {
    console.log('Class to create cars');
    console.log(this.model); // undefined
    console.dir(this); // Carr class
  }
}

const carObject = new Car('Opel');
Car.info();

// carObject.info() // error

Stworzyłem klasę, która ma jedno pole o nazwie model. Klasa ta dodatkowo ma metodę statyczną o nazwie info, która wypisuje jakiś tam komunikat do konsoli.

Chciałbym jednak zwrócić uwagę na this w metodach statycznych, w którychthis nie odnosi się do instancji obiektu, dlatego po odwołaniu do pola model, otrzymujemy wartość undefined. W metodach statycznych this odnosi się do klasy Car. Metoda statyczna przez this zwraca klasę, w której
została utworzona, nie zwraca instancji tego obiektu. Jest to bardzo ważne, aby rozróżniać, że mamy klasę i mamy obiekty tworzone z tej klasy.

Pokazuje to także próba wywołania metody statycznej przez stworzony obiekt carObject. Przez instancję obiektu nie możemy odwołać się do metody statycznej, otrzymujemy błąd. Metoda statyczna istnieje tylko na poziomie klasy, nie istnieje w prototypie tej klasy jak jej normalne metody. Nie ma jej
w Car.prototype tylko jest w klasie Car.

Żeby pokazać dokładnie jak działa this w metodzie statycznej, stwórzmy jeszcze jeden przykład:

class Message {
  constructor(msg, date) {
    this.msg = msg;
    this.date = date;
  }

  static createWithYear(msg) {
    return new this(msg, new Date().getFullYear())
  }

  static createWithDay(msg) {
    return new this(msg, new Date().getDay())
  }
}

const message = Message.createWithYear('Hello');
console.log(message.msg); // Hello
console.log(message.date); // 2020

Stworzyłem klasę Message, która ma zdefiniowane dwie metody statyczne. W tych metodach odwołuję się przez this
właśnie do klasy Message. Mając dostęp do klasy mogę wywołać ją ze słówkiem new i tworzyć kolejne instancje obiektów.

Pomimo tego, że ta klasa ma konstruktor i moglibyśmy normalnie stworzyć instancję obiektu tej klasy, to mamy dodatkowe metody statyczne, które tworzą instancje, ale na przykład z innym formatem daty.

Metody statyczne powinny być niezależna, zazwyczaj tworzymy je do zwracania pewnych stałych wartości, konfiguracji, mogą wykonywać funkcjonalności, które powtarzamy wiele razy w różnych częściach aplikacji. Zazwyczaj metody statyczne reprezentują jakieś narzędzia jak parsery, formatery i tym
podobne.

W JavaScript często spotkacie się z metodami statycznymi. Istnieją one w każdej klasie jak Number, Object, Array. Cała klasa Math do operacji matematycznych jest zbudowana z metod i pól statycznych. Również w klasie Date
znajdziemy wiele statycznych metod.

Pola statyczne

Oprócz tego, że możemy tworzyć metody statyczne, możemy także tworzyć pola statyczne:

class Config {
  static url = 'http://www.example.com';
  static version = 0.1;
}

console.log(Config.url); // 'http://www.example.com'
console.log(Config.version); // 0.1

Zdefiniowana klasa Config, posiada dwa pola statyczne, do których odwołujemy się bezpośrednio przez nazwę klasy. Takie pola świetnie nadają się do przetrzymywania pewnych stałych wartości, tworzenia klas z konfiguracjami i tym podobnych narzędzi.

Tak jak wspomniałem, elementy te istnieją w samej klasie nie w jej prototypie, jeżeli więc chcemy dodać jakieś pole w czasie wykonywania programu, możemy to zrobić tak:

Config.app = 'my app';
console.log(Config.app); // 'my app'

Odwołujemy się do nazwy i po kropce dodajemy nowe pole statyczne. Nie robimy tego przez Config.prototype, a przez samą nazwę klasy. Tak samo postępujemy w przypadku metod:

Config.getDate = function() {
  return new Date();
};

Tworzymy nową metodę w klasie Config, przez stworzenie nowej nazwy i przypisanie jej funkcji.

I tak wyglądają statyczne właściwości klas. Metody statyczne, pola statyczne, zwykłe metody i pola klasy, wszystkie te konstrukcje mogą istnieć w jednej klasie. Nie ma żadnych przeciwwskazań do tworzenia klas o tak urozmaiconych właściwościach.

Co warto zapamiętać

  • metody i pola statyczne istnieją w klasie, a nie w jej prototypie

  • właściwości statyczne wywołujemy przez odwołanie się do nazwy klasy

  • nie możemy odwołać się do właściwości statycznych przez instancję obiektu

  • metody i pola statyczne nie mają dostępu do instancji obiektu w środku klasy, this wskazuje na klasę nie na instancję obiektu

  • właściwości statyczne są dobre do tworzenia stałych wartości, klas narzędziowych, parserów, formaterów, kawałków kodów, które regularnie używamy w różnych częściach aplikacji

    Główny spis treści.